Kierując się na północ żeglarze odwiedzili Zatokę Geografów (Ziemia Jerzego), oglądali z bliska przepiękne lodowce wyłaniające się z mgły, a przygotowując się do wyjścia ponad archipelag, nie mogli przegapić okazji i zeszli na ląd na Wyspie Rudolfa, będąc prawdopodobnie pierwszymi Polakami, którzy postawili na niej stopę! Po zameldowaniu się na 82°N zaczął się niespieszny powrót na południe.
Ziemia Rudolfa to najdalej na północ wysunięta wyspa archipelagu Ziemi Franciszka Józefa, a jednocześnie najwyżej położona w całej Eurazji. W ponad 95% pokrywa ją olbrzymi lodowiec klifowo opadający do morza. Udany desant wzbudził radość załogi tym bardziej, że sukces nie był z góry przesądzony – na drodze stały spore ilości lodu oraz wiatr i fale, które skutecznie potrafią uniemożliwić lądowanie na wyspie. Czujność żeglarzy i doświadczenie kapitana pozwoliły jednak cieszyć się z wizyty w Zatoce Teplitz i zwiedzenia tego dziewiczego zakątka. Pierwsza część załogi pod wodzą kapitana wylądowała dzięki odpływowi, który odsunął lód od plaży, druga natomiast zmuszona była powalczyć z pakiem lodowym, ponieważ postanowił otoczyć zarówno jacht, jak i ponton.
Historia odkrycia Wyspy sięga wiele lat wstecz – po raz pierwszy opisana została przez ekspedycję Payera w 1874 r., natomiast sama Zatoka ze względu na niskie i w większości pozbawione lodu wybrzeże stała się bazą wypadową dla ekspedycji pragnących dotrzeć na Biegun Północny. Jedną z nich dowodził na statku Stella Polare w latach 1899-1900 Luigi Amedeo di Savoia, książę Abruzzów. Plan zakładał dotarcie przez Archangielsk na Wyspę Rudolfa, zimowanie, a wraz z końcem nocy polarnej dalszą drogę na biegun saniami zaprzężonymi w psy. Wprawdzie wyprawa nie dotarła do zakładanego celu, a w kluczowym momencie zabrakło di Savoi (ze względu na utratę trzech odmrożonych palców w trakcie zimowania nie mógł prowadzić sań), ale osiągnęła rekordową szerokość 86°34’N, 21 Mm bliżej Bieguna niż Nansen i Johansen w 1895 r.
Kolejną ekspedycją docelowo zamierzającą zdobyć Biegun – a która wykorzystała dogodne ukształtowanie Zatoki – była wyprawa Fiali-Zieglera w latach 1903-1905 na statku America, ale i ona musiała uznać wyższość natury. Statek, jak wiele innych w tamtych rejonach, został zmiażdżony przez napierające masy lodu w trakcie zimowania. Wprawdzie już nie w Zatoce Teplitz, ale na Wyspie Rudolfa pochowany został Grigorij Siedow, który zmarł w 1914 r. dowodząc rosyjskimi eksploratorami.
Od lat 30. XX w. do połowy lat 90. działały również w Zatoce stacje badawcze zbudowane przez Sowietów – najpierw do 1941 r. większa, a po wojnie mniejsza, zarządzana zazwyczaj przez pięcioosobowy zespół. Ta druga, ze względu na trudny dostęp została zamknięta w 1995 r. Do dzisiaj zachowały się historyczne zabudowania, pozostałości elektrowni wiatrowej oraz budynków technicznych. Nieużywane od lat, wypełniły się lodem sięgającym sufitów.
Po utworzeniu Parku Narodowego Rosyjska Arktyka, w latach 2011-2012 dokonano inwentaryzacji budynków stacji i od tego czasu nie było tam żadnego człowieka. Tak więc lądowanie na tak niedostępnej wyspie załogi polskiego jachtu można uznać za wyczyn.

Po kilku dniach spędzonych na pomocy Rosjanom w pracach naprawczych i badawczych, załoga wyprawy ruszyła w dalszą drogę, by sprawdzić jak daleko na północ da się dopłynąć.

Klucząc między zatorami i polami lodowymi, żeglarze znaleźli drogę by wypłynąć nad archipelag i zameldować się na 82°00’N. „To bardzo dziwne uczucie wiedzieć, że przed tobą jest już tylko lód… aż do samego bieguna” – skomentował Kapitan Sodkiewicz. Po krótkim toaście rozpoczęto odwrót. Karolina i Michał chcieli uczcić osiągnięcie kąpielą w morzu, jednak musieli poczekać aż jacht dotrze do miejsca w którym rozlewisko było nieco szersze. Ich wyczyn wzbudził nie tylko podziw załogi (temperatura wody sięgała, bagatela, -0,8°C), ale i zainteresowanie foki, która potraktowała to jako zachętę do zabawy – zaczęła raźno pływać wokół nich i wyskakiwać z wody. Teraz Lady Dana 44 wraca już na południe mając przed dziobem zachwycające lodowce północnej części archipelagu Ziemi Franciszka Józefa.

To już trzeci raz, kiedy członkowie projektu Lodowe Krainy wypłynęli powyżej 82°N. Wcześniej, w 2013 roku na jachcie Barlovento II osiągnięto 82°10,55’N, a w 2015 rekordowe 82°37’N. Na obu wyprawach towarzyszyli Maćkowi Sodkiewiczowi Marek Zdebski oraz Darek Gadomski, którzy i tym razem znaleźli się w załodze.

Zgodnie z dobrym obyczajem każda jednostka znajdująca się w Arktyce w miarę swoich możliwości i potrzeb pomaga innym. Załoga wyprawy Rosyjska Arktyka 2019 wspierając tę ideę, po jednym dniu poświęconym na regenerację sił, zapoznanie z obecnymi na wyspie Hookera Rosjanami oraz zwiedzanie najbliższej okolicy, ochoczo włączyła się do prac na archipelagu.

W Cichej Zatoce, której zabudowania służą jako główna siedziba Parku Narodowego Rosyjska Arktyka na archipelagu, znajduje się aktualnie niewielka ekipa Rosjan – od cieśli, przez pracowników technicznych, po naukowców. Wykorzystując obecność załogi polskiego jachtu, zaangażowali żeglarzy do pomocy. Na krótki czas Lady Dana zmieniła status na statek naukowo-transportowy. Po zaokrętowaniu dwóch stolarzy, geologa i historyka, jacht udał się na położone nieopodal wyspy.

Na wyspie Bell załoga pomogła w rozładunku desek i materiałów remontowych niezbędnych do naprawy dachu historycznego budynku – Eira Cabin – pochodzącego z 1881 r. Tę najstarszą zachowaną na archipelagu budowlę przywieziono w częściach na statku Eira aż z Norwegii. Każdy element został odpowiednio ponumerowany i przygotowany do złożenia. Do dzisiaj zachowały się na przykład numery desek podłogi. Po zakończeniu budowy wyprawa pod dowództwem Benjamina Leigh Smitha ruszyła by eksplorować nieznane dotąd obszary Ziemi Franciszka Józefa. Na wysokości Przylądka Flora (wyspa Northbrook) statek został uwięziony, a następnie zniszczony przez napierające masy lodu. Mimo tego udało się uratować część prowiantu oraz materiały, które wraz z zebranymi w okolicy kamieniami wykorzystano do budowy nowego schronu – Eira Lodge. Zimowanie Leigh Smitha na Florze nie było bardzo smutne, bowiem udało im się ocalić z tonącego statku 320 l rumu, 36 butelek szampana, 60 butelek piwa, 12 butelek ginu, 18 whisky i sherry. Upolowali również 34 niedźwiedzie polarne i 24 morsy, co pozwoliło wykarmić całą 25-osobową załogę. Do dzisiejszych czasów zachował się jedynie zarys kamiennej części chaty. Śladem historycznej wyprawy między wyspami popłynęli i nasi żeglarze, którzy przy okazji służyli wsparciem w dostawie materiałów do naprawy dziury w ścianie położonego nieopodal ruin Eira Lodge domku, wykorzystywanego przez ornitologów. Skąd dziura? Zrobił ją nie kto inny jak stały bywalec Arktyki – niedźwiedź polarny.

Kolejne przystanki to pięć pobliskich wysepek na których pod czujnym okiem geologa Jurija zbierano próbki minerałów do badań naukowych. Przy okazji pomocy, członkowie wyprawy zwiedzają okolicę, chociaż momentami jest to nieco utrudnione przez pilnujące swojego terytorium niedźwiedzie polarne. Mimo krótkiego pobytu, załoganci mieli już okazję podziwiać samicę dumnie kroczącą z młodymi oraz spotkać się z odmową udzielenia zgody na zejście na ląd. Niedźwiedź nie dość, że spotkawszy członków ekipy zmierzył ich wzrokiem, to jeszcze zaczął płynąć w ich kierunku, kiedy zbyt długo ociągali się z odwrotem i obraniem innego celu niż Przylądek Flora. Obecnie, po sytym obiedzie i wizycie (kolejnej!) w bani, załoga kieruje się na północ, aby eksplorować tamtejsze tereny.

Po niemal 9 dobach żeglugi, pokonaniu 1167 Mm i wiejącego praktycznie stale z północy wiatru, w piątkowy wieczór 2. sierpnia wyprawa Rosyjska Arktyka 2019 szczęśliwie dotarła na archipelag Ziemi Franciszka Józefa. Pierwszym przystankiem, zgodnie z planem, jest Cicha Zatoka (Tichaja Buchta) na wyspie Hookera.
W piątek rano w końcu zza chmur wyszło słońce, na morzu pojawił się pierwszy lód, a przed dziobem góry archipelagu Ziemi Franciszka Józefa. Po wejściu w pas wód terytorialnych Rosji, jeszcze przed wyspami, załogę przywitał dość gęsty pak lodowy dający przedsmak czekającej w najbliższych tygodniach przygody. Konieczność powolnego i uważnego lawirowania między lodowymi krami odsunęła nieco w czasie marzenia o obiecanej – przez czekających w Zatoce Rosjan – prawdziwej rosyjskiej bani. Mijane lodowe tafle, w większości dość płaskie (chociaż zdarzały się i takie mające 4 metry wysokości) wzbudziły entuzjazm załogi, jednak prawdziwy zachwyt wywołało sunięcie wzdłuż klifowego czoła lodowca – pionowej, wysokiej na kilkadziesiąt metrów ściany lodu, poprzecinanej licznymi szczelinami.
Powitanie wesołym lodowym labiryntem z wyspami na horyzoncie ukoronowane zostało osiągnięciem pierwszego celu – Cichej Zatoki. To tutaj w latach 1929-1958 nieprzerwanie działała rosyjska stacja meteorologiczna. Baza imienia G. Siedowa była pierwszą jednostką na archipelagu zaplanowaną i dostosowaną do stałego użytku. Liczba mieszkańców wahała się między 20 a 50. Co więcej, działała bez przerwy przez cały okres II Wojny Światowej! W 1931 r. doszło tutaj do ciekawego spotkania – niemieckiego sterowca Graf Zeppelin, który odwiedził stację w ramach międzynarodowej wyprawy badawczej, z kotwiczącym sowieckim lodołamaczem Małygin. Od 1958 roku, kiedy polarnicy przenieśli się do nowej stacji Krenkel na wyspie Hayesa, budynki zaczęły stopniowo podupadać. Kilka z nich wykorzystywano jako tymczasowe bazy ekspedycyjne, aż w 2011 roku Tichaja, przejęta przez park, zaczęła być remontowana i dziś stanowi główną placówkę Parku Narodowego Rosyjska Arktyka na archipelagu.
Kapitan podsumował krótko: „Fajnie jest wrócić na najwyżej położony i najbardziej niedostępny archipelag w Europie”.

Uczestnicy wyprawy Rosyjska Arktyka 2019, odbywającej się pod honorowym patronatem Polskiego Związku Żeglarskiego, ze zmiennym szczęściem, ale nadal prą na północ – odnotowali już 77.73 N. Pierwsze dni żeglugi to pogodowa przeplatanka – raz przyjemne warunki ze sprzyjającym wiatrem, a za chwilę sztorm i mozolne pięcie się pod wiatr.
Po gościnnych wodach Morza Białego, którego spokojna tafla przypominała raczej Morze Śródziemne, Lady Dana gnała w kierunku otwartej wody z lekkim wiaterkiem i prądem morskim z rufy, wspomagana nieco silnikiem. Wkrótce nastąpiła jednak zmiana warunków i spowolnienie tempa. Okazało się, że nie tak łatwo wypłynąć w Arktykę.
Rzadko spotykany układ baryczny, który powoduje, że od prawie sześciu dni załoga płynie pod wiatr, przyniósł w niedzielę sztorm – odnotowano regularne 7B (w porywach nawet więcej). Dzięki stałemu kontaktowi z działem brzegowym warunki były znane, stąd kapitan zdecydował o nadłożeniu drogi – prawie 100 Mm na wschód – aż pod Nową Ziemię, by następnie z północno-wschodnim wiatrem przebijać się do góry. W innym przypadku załoga mogłaby dzisiaj już być… na Spitsbergenie.
Słuszność podjętych kroków zdaje się potwierdzać przykład załogi rosyjskiego jachtu Kreyser, który wyszedł z portu w Archangielsku godzinę po Lady Danie i zmierzał w kierunku Nowej Ziemi. Żeglarze zniechęceni wiejącym stale z północy wiatrem i niewielkim postępem w posuwaniu się do celu, podjęli decyzję o odwrocie. Niestety w drodze powrotnej pechowo natrafili na sieci rybackie, które wplątały się w śrubę zmuszając kapitana jednostki do wezwania pomocy i prośby o holowanie. W związku z tym jedynym, co teraz towarzyszy uczestnikom wyprawy Lodowych Krain są duże stada delfinów.
Mimo, że robi się coraz zimniej, woda ma tylko 2,8°C, a załoga prawie od tygodnia płynie pod wiatr, humory dopisują – wszakże na liczniku już niemal 900 Mm, a to oznacza, że za 2-3 dni żeglarzy powinna przywitać Ziemia Franciszka Józefa.

W środę 24. lipca nastąpiła wymiana załóg i kapitanów na jachcie Lady Dana 44. Kolejni śmiałkowie biorący udział w wyprawie Rosyjska Arktyka 2019, tym razem pod dowództwem kapitana Maćka Sodkiewicza, będą próbowali dotrzeć do Ziemi Franciszka Józefa.

Konieczność wypełnienia wszelkich formalności administracyjnych, a następnie zaprowiantowania prawie dwóch ton i przygotowania się na ponad 2000 mil żeglugi przez wody i lody Morza Barentsa, nie pozostawiła załodze zbyt wiele czasu na zwiedzanie Archangielska. Po przeanalizowaniu – ze wsparciem działu brzegowego – map pogodowych i lodowych, wyprawa punktualnie o godzinie 2300 czasu moskiewskiego ruszyła na północ.

Po ponad dobie żeglugi wzdłuż granicy gigantycznego pola lodowego przylegającego do południowych i wschodnich brzegów Ziemi Franciszka Józefa, jacht Lady Dana 44 zawrócił na południe, w kierunku Archangielska. Arktyka uznała, że jeszcze zbyt wcześnie, by wpuścić polskich żeglarzy daleko na północ.

Kapitan Ryszard Wojnowski wraz z załogą dotarli do granicy pola lodowego w środę po południu, osiągając szerokość geograficzną 79°02N. Przez ponad 24 godziny żeglowali na zachód wzdłuż południowej granicy lodu,
by upewnić się, że nie znajdzie się w nim przejście na północ. Niestety, pole lodowe okazało się być szerokie na 60 mil i bardzo zbite, co tylko potwierdzają satelitarne obrazy oglądane przez zespół brzegowy.

Załoga wyprawy Rosyjska Arktyka 2019 miałaby apetyt na próbę opłynięcia ogromnego jęzora lodowego zagradzającego im drogę, tak by dotrzeć do archipelagu od zachodu. Dodatkowe 300 mil dla szybkiego jachtu to ponad 2 doby żeglugi w stosunku do planu – i to dałoby się nadrobić. Jednak administracja rosyjska bardzo precyzyjnie określiła, że jacht może wpłynąć na wody otaczające Ziemie Franciszka Józefa wyłącznie od południa, w precyzyjnie określonym punkcie. A że z rosyjskimi przepisami i lodem w Arktyce nie da się negocjować, kapitan podjął trudną decyzję o powrocie.

Na szczęście to dopiero pierwsza z trzech prób dotarcia na Ziemię Franciszka Józefa zaplanowanych w ramach wyprawy. Kiedy Lady Dana 44 wróci do Archangielska, pałeczkę przejmie kapitan Maciej Sodkiewicz. Oby dla niego Arktyka była bardziej łaskawa!

W poniedziałek rano załoga jachtu Lady Dana 44 pożegnała gościnną stację badawczą na Przylądku Żelanja na północnym krańcu Nowej Ziemi i obrała kurs na północny-zachód, próbując opłynąć wielki jęzor pól lodowych broniący dostępu do archipelagu Ziemi Franciszka Józefa.

Uczestnicy wyprawy Rosyjska Arktyka 2019 spędzili na Przylądku Żelanja dwa intensywne dni: praktycznie całą sobotę zajęło rozładowanie zapasów, które polski jacht przywiózł dla rosyjskich polarników. Niedzielę ekipa spędziła zwiedzając historyczne zabudowania stacji i okolicę. We wszystkich spacerach towarzyszył żeglarzom któryś z gospodarzy z bronią – bo, jak mówią, nie wypada, żeby goście zamienili się w przekąskę dla tutejszych niedźwiedzi…

Dużo czasu spędzono również analizując aktualne mapy lodowe i prognozy dryfu lodu na Morzu Barentsa. Mimo że globalnie w Arktyce znów obserwowane jest rekordowo mało lodu, nie znaczy to, że droga w kierunku Ziemi Franciszka Józefa stoi otworem. Wielki jęzor zbitego pola lodowego spływa z północy wzdłuż wschodniego i południowego krańca archipelagu, podczas gdy północne i zachodnie wyspy są wolne od lodu.
Mimo nie najlepszych prognoz załoga Lady Dany postanowiła spróbować szczęścia i pożeglować na północny-zachód. A nuż na miejscu sytuacja lodowa okaże się nieco bardziej optymistyczna niż na zdjęciach satelitarnych?

Nasza wyprawa, korzystając ze sprzyjającej pogody i umiarkowanych wiatrów, bardzo szybko przemieszcza się na północ. W piątek późnym popołudniem Lady Dana 44 dotarła na Przylądek Żelanja, najdalej wysunięty na północ kraniec Nowej Ziemi, gdzie zlewają się wody Morza Barentsa i Morza Karskiego.

Na smaganym wiatrem przylądku znajdują się zabudowania radzieckiej stacji badawczej utworzonej w 1931 roku, i która – podobnie jak baza nad zatoką Ruskaja Gawan – została opuszczona w latach dziewięćdziesiątych.
Jednak od 2013 roku latem w zabytkowych budynkach znów mieszkają polarnicy, ponieważ stacja została wyznaczona na – jakkolwiek dziwnie by to nie brzmiało – główną siedzibę parku narodowego Russkaja Arktika. Strażnicy parku, prócz oprowadzania bardzo nielicznych turystów przybywających tam na pokładach rosyjskich lodołamaczy atomowych, próbują uprzątnąć ogromne ilości złomu i odpadów, które w czasach ZSRR przywieziono na stację, wykorzystano – i porzucono.

Uczestnicy naszej wyprawy będą mieli swój mały wkład w przywracanie tego zakątka Arktyki naturze: Lady Dana w drodze z Archangielska gościła na swoim pokładzie jednego ze strażników parku, który dołączył teraz do załogi na Przylądku Żelania. Jacht przywiózł również kilkaset kilogramów zaopatrzenia dla stacji – w tym kilka skrzynek bezcennych w Arktyce świeżych warzyw! Z takim gościńcem ciepłe przyjęcie załogi polskiego jachtu jest gwarantowane.

Wieczorem we wtorek 2 lipca Lady Dana 44 zakotwiczyła w zatoce Ruskaja Gawan u północno-zachodnich brzegów Nowej Ziemi. Uczestnicy wyprawy Rosyjska Arktyka 2019 będą mieli okazję po raz pierwszy zejść na arktyczny brzeg – o ile pozwolą im na to niedźwiedzie polarne.

Po siedmiu dniach od opuszczenia portu w Archangielsku Lady Dana minęła od zachodu zamkniętą strefę obejmującą większość archipelagu Nowej Ziemi – i mogła zbliżyć się do lądu. Jako punkt lądowania żeglarze-polarnicy wybrali dobrze osłoniętą zatokę Ruskaja Gawan. Miejsce to jako dogodny port schronienia opisał po raz pierwszy w 1913 rosyjski eksplorator Gieorgij Siedow, w czasie wyprawy na statku „Święty Męczennik Foka”. W 1932 radzieccy polarnicy rozpoczęli tu budowę stacji polarnej, która działała aż do 1993 roku.

Od tej pory jedynymi mieszkańcami okolicy są liczne niedźwiedzie polarne, które często widywane są w okolicach opuszczonych zabudowań stacji. Dla tych wspaniałych arktycznych drapieżników człowiek jest łatwą zdobyczą, więc ich obecność w okolicy może uniemożliwić lądowanie na brzegu. Zdecydowanie bezpieczniej oglądać je z pokładu jachtu!